İngiltere’nin Brighton kentinde Strep A bakterisinin neden olduğu bir enfeksiyon şüphesiyle bir çocuk öldü.
Daha önce ülkede 15 yaş altı 13 çocuk bu enfeksiyon nedeniyle hayatını kaybetmişti. Kuzey İrlanda ve Galler’de bir çocuğun aynı nedenden öldüğü bildirildi.
İngiliz sağlık yetkilileri, enfeksiyonla ilgili ailelerin dikkatli olması gerektiğini söyledi.
Pek çok insan bu enfeksiyon nedeniyle ciddi şekilde hastalanmasa da, bu oldukça bulaşıcı bakteriler önemli hastalıklara ve komplikasyonlara neden olabilir.
İngiltere’de 2017-18’de 10 yaşın altındaki dört çocuk Strep A enfeksiyonu nedeniyle öldü.
Son haftalarda vakalar da arttı. Koronavirüs kısıtlamaları kaldırılmaya başlandığı için bu tür enfeksiyonların da yayılma olasılığı yüksek.
Türkiye’de Strep A enfeksiyonu ile ilgili resmi bir veri veya açıklama bulunmamaktadır.
Sağlık Bakanlığı, BBC Türkçe’nin konuyla ilgili sorularını yanıtlamadı.
İngiltere Sağlık Güvenliği Ajansı (UKHSA), halk arasında dolaşan yüksek düzeydeki bakterilerin de artışta önemli rol oynadığını düşünüyor.
Peki Strep A bakterisi ve neden olduğu hastalıklar ne kadar tehlikeli ve Türkiye’ye ne kadar tanıdık geliyor?
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Ergin Çiftçi enfeksiyonla ilgili sorularımızı yanıtladı.
Strep A nedir?
Türkiye’de “beta” olarak bilinen “Grup A Beta Hemolitik Streptokok” adı verilen bakterilerin neden olduğu bir hastalıktır. Strep A olarak da bilinir. Türkiye’de hep görülen ve uzun süredir bilinen bir enfeksiyondur.
Semptomlar neler?
Çeşitli hastalıklara neden olabilir. Bununla birlikte, tipik olarak bir boğaz enfeksiyonuna neden olur. Bir çocuğun ateşi, boğaz ağrısı ve yutma güçlüğü varsa; Doktor muayenede bademcikler üzerinde büyüme, kızarıklık ve beyaz irin birikimi tespit ederse Strep A olduğu düşünülen enfeksiyon birden fazla olabilir.
Nasıl tespit edilir?
Semptomlar varsa, enfeksiyonu tespit etmek için iki test yöntemi vardır.
Birincisi boğaz kültürüdür. Kesin sonuç verir ve 24-48 saat ortasında sonuç kesinleşir.
“Strep A testi” olarak da bilinen hızlı antijen testi ile kısa sürede sonuç almak mümkündür. Ancak bazen olumsuz sonuçlar yanıltıcı olabilir. Hızlı antijen testi ile birlikte boğaz kültürü de yapılırsa kesin sonuç alınır.
Hangi hastalıklara neden olabilir?
Hastalığın tipik formu boğaz enfeksiyonudur. Ayrıca başka birçok klinik tabloya da yol açabilir.
İnvaziv streptokok enfeksiyonları veya nekrotizan fasiit gibi hastalıklar ortaya çıkabilir. Aynı zamanda Türkçe’de kızıl, İngiltere’de “kızıl humma” olarak bilinen hastalığın da nedenidir.
Türkiye toplumunun tanıdığı ve adını koyduğu bir hastalıktır. Bu topraklara yabancı değil.
Hangi yaş gruplarında daha sık görülür?
Daha çok çocuklarda ve 5-15 yaş ortalarında görülür. 3 yaşın altında nadirdir.
Nasıl bulunur?
Kalabalık yerlerde, özellikle okullarda, kreşlerde, askeri kışlalarda sık görülen bir enfeksiyondur.
Ne kadar ölümcül?
Ölümcüllüğü çok beklenen bir sonuç değildir. Çoğunlukla neden olunan farenjit denilen tablo doğal yollarla düzeltilebilen bir hastalıktır. Ancak tedavi edilmediği takdirde akut romatizmal ateş veya romatizmal kalp hastalığı adı verilen bir hastalığa neden olabilir.
En yaygın bakterilerden bahsediyoruz. Ama farklı türleri de var.
Farklı toksinler salgılayan, daha agresif ve daha fazla hastalığa neden olan türlerden bahsetmek mümkün.
Örneğin, nekrotizan fasiit gibi invaziv hastalıkların bazen daha büyük klinik tablolar oluşturduğunu biliyoruz. Bu geçmişte oldu. Yani bu yeni bir şey değil.
Yeni bir şey var mı?
İngiltere’de birçok çocuk öldü. Bunun beklenmedik bir durum olduğunu kabul etmek gerekir. Açıkçası, burada yeni bir sorun var.
Neden böyle yeni bir sorunla karşı karşıyayız?
Daha agresif bir bakteri türü (alt tipi) ortaya çıkmış olabilir ve toplulukta dolaşmaktadır. Buna yatkın bazı çocuklarda ve zamanında tedaviye başlamayan çocuklarda daha klinik tabloya neden olabilir. Yeni ortaya çıktığı için toplumda yeterince bağışıklık yoktur.
Koronavirüs pandemisinden sonra olması tesadüf mü?
Bu ilginç. Pandemi sürecinde aldığımız el yıkama, maske ve ara tedbirleri birçok enfeksiyonu azalttı. Pandemi döneminde Strep A enfeksiyonlarını da çok net bir şekilde azalttı. Bu beklediğimiz bir şeydi.
Pandemi sonrası tekrar Strep A enfeksiyonlarını görmeye başladık. Salgın var demek doğru olmaz ama pandemide tedbirlerin azaltılmasıyla birçok enfeksiyonda artış gördüğümüz gibi bunda da artış görüyoruz.
Ancak ilginç ve beklenmedik bir şekilde böyle bir ölüm seviyesine ulaşmış. Ancak ölen çocukların zamanında tedavi edilip edilmediği araştırılmalıdır.
Bu yeni suş, tedaviye dirençli bir suş mu yoksa daha fazla virülans mı olmalı? Yani daha fazla toksin salgılayıp salgılamadığına bakılmalıdır.
Nasıl tedavi edilir?
Çoğunlukla penisilin küme antibiyotikleri çok etkilidir. Bu antibiyotiklere genellikle dirençli değildirler.
Endişelenmeli misin?
Sonuçta, bu rahatsız edici bir haber. Bu tür bir ilaç ortaya çıkmış olabilir.
Oradaki bir etken buraya da gelebilir.
İngiltere gibi bir yerde bunlar oluyorsa dünyanın başka yerlerinde de bu tür şeyler görebiliriz. Bu nedenle endişe verici bir gelişme olarak değerlendirebiliriz.
Türkiye olası bir Strep-A salgınına hazır mı?
Sanırım hazırız. Tüm doktorlar bu konuda eğitimlidir. “Bu enfeksiyon nedir, nasıl teşhis edilir ve nasıl tedavi edilir?” Gerekli ekipmanlarla donatıldık.
Çok önemli bir virüs enfeksiyonu salgını var. Örneğin grip, adenovirüs ve Covid. Bunlar bağışıklık sistemini yavaşlatır. Bir tarafta hasta yükü var. Dolayısıyla bu kadar çok viral enfeksiyonun ortasında bir Strep A enfeksiyonu fark edilmeden gidebilir. Böyle bir olasılık var.
Söz konusu virüsler bağışıklık sistemini zayıflatarak vücuttaki savunma sistemlerini zayıflatır. Sonraki bir Strep A daha ciddi bir enfeksiyona neden olabilir. Böyle olasılıklar da var. Bu nedenle örneğin bizde ölümler görülebilir. Bu son derece endişe verici.
Birleşik Krallık’ta yaşananlar daha küresel bir tehdidin işareti olabilir. Bu yüzden doktorların dikkatli olmasında fayda var.
Neden İngiltere?
Kesin bir cevap vermek zor.
Ama spekülasyon yapabilirsiniz. Örneğin, bu suş oradan kaynaklanmış olabilir. Yani odak noktası bu olabilir. Başka bir odak şimdi tespit edilemeyebilir. Farkındalık değerlidir. Covid pandemisinden sonra pediatrik multisistem inflamatuar hastalık (MIS-C) ilk olarak İngiltere’de ortaya çıktı ve ardından dünyada görünür hale geldi.
Buna bakacak olursak Covid salgınının orada daha ağır olması işi biraz kolaylaştırdı diye düşünüyorum. Bunun gibi birkaç olasılık var.
Birleşik Krallık’taki diğer enfeksiyonların ağır iş yükü de bu hastalığın tespit edilememesine neden olmuş olabilir.
Antibiyotiklerin hangi durumlarda kullanılması gerektiği açıktır. Bunun istikrarlı bir şekilde yapılması gerekiyor. Antibiyotik ihtiyacı olan hastadan ilaç kesilmemelidir.
Antibiyotik direncini önlemek için gerekli durumlarda kullanılmayabilir. Bu bir olasılık olabilir. Ama kesin olarak değerlendirmelerden sonra söylenmelidir.
Hangi önlemler alınır?
Koronavirüs salgını sürecinde aldığımız mesafe ve hijyen önlemleri bu enfeksiyonun bulaşmasını da engellemektedir.
Ancak bu belirtilere sahip çocukları incelemek çok değerlidir.
